Stary lubieżnik - Kraków, czyli jak Podgórze zostało wymazane z karty Europy

Wczoraj (1.07.24) miała miejsce nie byle jaka, bo 109. rocznica przyłączenia Wolnego i Królewskiego Miasta Podgórze do Krakowa. Wydarzenie, które dzisiaj jest przedstawiane jako jednoznacznie pozytywne, nie było tak jednak postrzegane przez ówczesnych mieszkańców Podgórza.

Żeby to zrozumieć, trzeba wykonać choć krótki rzut okiem na historię jego wzrostu. Czyniąc długą historię krótką, Podgórze zostało rozbudowane jako ośrodek austriackiej władzy zaborczej. Austriacki cesarz Józef II nadał mu w 1784 r. prawa wolnego miasta królewskiego.

Rozwój Podgórza był bardzo szybki i już w kilka lat, na wskutek inwestycji austriackich zaczęło się intensywnie rozwijać, szybko stanowiąc konkurencję dla Krakowa. Nic dziwnego, że władze Krakowa dążyły do likwidacji konkurencji, która ostatecznie nastąpiła 1 lipca 1915 roku.

Rzut oka z nieoczywistej perspektywy na podgórski kościół św. Józefa. Zdj. własne

Czy słusznie jest to powód do świętowania?

Ówcześni mieszkańcy Podgórza na ogół podchodzili sceptycznie do idei przyłączenia do Krakowa. Byli dumni ze swej niezależności, obawiali się utraty samodzielności i marginalizacji, w tym finansowej. Pojawiały się takie hasła jak "Stój krakowski smoku!" czy "Miasto, które zniknie". Negocjacje o przyłączeniu były długie i trudne (trwały 10 lat!).

Najlepiej nastroje epoki oddaje jednak cięty felieton Krumłowskiego z 1913 roku:

"Kraków zapałał nagłą miłością do swojej sąsiadki, panny Gminy Podgórskiej, od której oddziela starego lubieżnika Wisła. Upatrzona ofiara długo opierała się kuszącym propozycjom zalotnika. Nie dziwmy się jej. Bo czyż Gmina Podgórska jest jedyną miłością Krakowa?

Czyż nie uwiódł jeszcze przed nią całego szeregu przedmiejskich piękności jak Czarna Wieś, Nowa Wieś, Krowodrza i wielu, wielu podobnych, które obecnie w odmiennym stanie czekają zmiłowania swojego uwodziciela.

A nie jest on bardzo szczodrobliwym. Wylicza każdy grosz kochance, skąpi światło wychodząc z założenia, że porządne kobiety w nocy śpią a ciemności sprzyjają temu właśnie. Każe oszczędzać wodę z wodociągów i patrzy z obojętnością, że faworytki jego są brudne i obszarpane"
("Ilustrowany Kurier Codzienny", 13.04.193).

"Kraków zapałał nagłą miłością do swojej sąsiadki, panny Gminy Podgórskiej, od której oddziela starego lubieżnika Wisła. Upatrzona ofiara długo opierała się kuszącym propozycjom zalotnika. Nie dziwmy się jej. Bo czyż Gmina Podgórska jest jedyną miłością Krakowa? Zdj. własne

Czy słuszne były obawy mieszkańców przyłączonego miasta?

Spójrzmy na to jak współcześnie Urząd Miasta traktuje po macoszemu Nową Hutę: wiele chodników w Hucie nie może doczekać się remontów od lat, podczas gdy skrzyżowanie Długiej i Basztowej w ciągu ostatniego 10-lecia było remontowane kilka razy; nie wspominając, że łupieżcza polityka ZBKu doprowadza do ruiny nowohuckich przedsiębiorców - w niektórych miejscach co drugi lokal świeci pustką. Z dużym prawdopodobieństwem, podobne zaniedbania musiały dotykać również i Podgórza.

Jedno jest pewne: Kraków potrzebuje godnej siebie konkurencji.

W momencie, w którym miasto stało się lokalnym monopolistą i nie musi konkurować o mieszkańców i przedsiębiorców, rozpoczął się powolny zjazd po równi pochyłej - a skutki tego odczuwamy dzisiaj bardzo wyraźnie.